Goed nieuws voor de bossen, mensen en dieren. Vanaf vandaag, zondag 3 maart, is de handel in illegaal hout in heel Europa verboden. Ontwikkelings- en natuurbeschermingsorganisaties, waaronder het Wereld Natuur Fonds (WNF), hebben bijna tien jaar gestreden voor deze wet en zijn blij dat die eindelijk in werking treedt.Daar staat tegenover dat de organisaties zich grote zorgen maken over handhaving van de regels.

De Wereldbank stelde vorig jaar dat jaarlijks circa 15 miljard euro omgaat in de illegale handel in hout. Het onderzoek Global Financial Integrity 2011 plaatst hout op nummer zes in de mondiale toptien van illegale handelswaar; waarmee de verdiensten hoger liggen dan bij de smokkel van kunst of menselijke organen. Nederland is ,onder andere door Rotterdamse haven, een belangrijke speler in de Europese houthandel.

Bewijzen
De EU houtverordening nr. 995/2010, zoals de wet formeel heet, heeft betrekking op de invoer van alle hout en producten die daarvan zijn gemaakt, zoals schuttingen, kozijnen, tuinmeubilair en onbedrukt papier. Voortaan moeten bedrijven bewijzen waar hun product oorspronkelijk vandaan komt. Ook moeten ze aantonen dat het hout -bijvoorbeeld afkomstig uit Azië, Rusland of Zuid-Amerika- legaal, dus met toestemming van de lokale autoriteiten, is gekapt. Kunnen de bedrijven dat niet, dan riskeren zij een geldboete tot 78.000 euro of een gevangenisstraf van maximaal twee jaar. Volgens het ministerie van Economische Zaken vallen circa 5000 Nederlandse bedrijven onder de illegaal hout- wet. Het is de taak van de Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit (NVWA) om te controleren of zij aan de nieuwe regels voldoen.

Oneerlijke concurrentie
Het Wereld Natuur Fonds maakt zich echter grote zorgen over handhaving van de wet. In het belang van bonafide bedrijven, benadrukt WNF dat aan een aantal voorwaarden moet worden voldaan:
• De NVWA moet beschikken over voldoende mensen en middelen om naleving van de wet te controleren.
• De NVWA heeft gezegd dat zij bij overtreding van de wet voorlopig alleen wil waarschuwen. WNF vindt dat onaanvaardbaar omdat de oneerlijke concurrentie tussen houtbedrijven dan voortduurt.
• In afwachting van een nieuwe Wet Natuurbescherming valt de handel in illegaal hout voorlopig onder de Flora- en Faunawet. “Hierdoor is het niet mogelijk om in een strafrechtelijk onderzoek gebruik te maken van een aantal bijzondere opsporingsbevoegdheden; zoals de telefoontap. Juist bij complexe handelsketens kunnen criminele netwerken actief zijn. Bij de opsporing daarvan zijn deze bevoegdheden hard nodig”, waarschuwt jurist Annemiek Tubbing van Tubbing Milieu Advies.

Legaal niet hetzelfde als verantwoord
WNF benadrukt dat legaal hout niet hetzelfde is als verantwoord hout. In veel landen geeft de overheid een vergunning af voor kap waarbij kwetsbare natuur niet wordt ontzien. Wie er nu al zeker wil zijn dat het hout niet alleen legaal, maar ook verantwoord is gekapt, koopt hout met een FSC-keurmerk.

Georganiseerde misdaad
Illegale houtkap is desastreus voor de natuur: het draagt bij aan ontbossing, het klimaatprobleem en het uitsterven van plant- en diersoorten. Ook de lokale bevolking blijft na illegale houtkap vaak berooid achter. Het bos is economisch waardeloos geworden waardoor zij niet langer in hun bestaan kunnen voorzien. Daarnaast zorgt illegale houtkap voor financieel verlies voor bosrijke ontwikkelingslanden die belastinginkomsten mislopen. Tot slot gaat illegale houtkap vaak hand in hand met georganiseerde misdaad, het witwassen van geld en in sommige gevallen zelfs burgeroorlogen. Een goed voorbeeld is Charles Taylor die zijn strijd in Sierra Leone bekostigde met illegale houtkap.

Ook in de Verenigde Staten en Australië zijn wetten van kracht die de handel in illegaal hout verbieden.