Groningen Noorderplantsoen – Het Sikkenspoortje

groningen-noorderplantsoen-sikkenspoortje-leliesingel-1Nadat de stad tussen 1607 en 1612 al vijf nieuwe bolwerken aan de zuidkant had gekregen, ontwikkelde het  stadsbestuur het plan voor een grote gebiedsuitbreiding naar het Noorden. Prins Maurits zag dit wel zitten omdat een ‘grote uitleg’ ruimte bood aan een flink garnizoen en Groningen zo kon helpen een eventuele Deense aanval af te slaan.

In de zomer van 1614 lag er een Haagse fortificatieplan, waarvoor de Groninger ‘glazenmaker’ – een latere stadsbouwmeester – Garwer Pieters een bestek maakte.
Hoewel de Ommelanders  de ‘uitleg’ veel te duur vonden, besloten de Stadjers op 25 maart 1615 toch tot ‘de grote fortificatie op de grote form end plante’ .

De nieuwe Groningse vesting werd gebouwd volgens principes, die theoreticus Simon Stevin en ingenieur Adriaen Anthonisz . uit een Italiaans vestingsysteem hadden ontwikkeld. Groningen kreeg in totaal zeventien bolwerken of dwingers met tussenliggende ‘courtines’. Het huidige Noorderplantsoen heeft de Reitdieps-, Kruid-, Jats- als Boteringedwinger als basis. De vesting bestond uit een brede gracht, een hoofd- en een onderwal  met daartussen een sluippad, dat kon worden bereikt via ‘sorties’. Tussen de Reitdieps- en de Kruiddwinger zijn de hoofdwal en ‘sortie’nog herkenbaar.

groningen-noorderplantsoen-sikkenspoortje-leliesingel-2In 1736 werd deze ‘sortie’ opslagplaats voor  touwslager Andries Pieters. Hij mocht van burgemeesters en raad ‘beneden de stadswal’ een lijnbaan aanleggen en gebruikte de ‘mijn’ om er zijn teertonnen op te slaan.
In 1792 werd hetzelfde poortje gehuurd door verfhandelaar Wiert Willemszoon Sikkens. Hij ging er lak stoken en de ‘sortie’kreeg daardoor in de volksmond de naam Sikkenspoortje. Het poortje bleef als lakstokerij tot 1869, toen het bedrijf verhuisde naar de Zwarteweg.

Vermoedelijk werd de oostelijke ingang van de ‘sortie’ dichtgemaakt toen dit stuk vesting in 1881-1882 tot plantsoen werd gemaakt. De ‘sortie’ werd nog tot circa 1965 door de plantsoendienst gebruikt als opslagplaats. Daarna verdween ook de westelijke toegang onder de grond. Bij de renovatie van het Noorderplantsoen werd de  voormalige ‘sortie’ weer tevoorschijn gehaald om te gaan dienen als onderkomen voor vleermuizen.

2 gedachten over “Groningen Noorderplantsoen – Het Sikkenspoortje

  1. Ik heb het verhaal gehoord dat er in de tweede wereldoorlog ook gebruik van werd gemaakt om onder te duiken en van A naar B te gaan door een tunnel.
    Misschien weten meer oud Groningers hiervan.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *